In het Jubileum nummer van het Nederlands Tijdschrift voor de Geneeskunde ter gelegenheid van het 150 jarig bestaan, werd van een aantal ziektebeelden beschreven dat ze uit de tijd zijn geraakt, onder het kopje Verdwenen is … Een daarvan was ‘Hyperventileren’. De anonieme auteur eindige met de zinnen: ‘In 1996 schreven vijf Amsterdamse psychologen in The Lancet dat het hyperventilatiesyndroom helemaal niet bestaat. Ze maten koolzuurgasgehalte bij een groot aantal mensen met een mogelijk hyperventilatiesyndroom en zagen geen enkel verband met de klachten. Die zouden ontstaan door angst en stress. Zo zijn we weer terug bij af.’ (NTvG, 2007, 151-1, blz. 38)

Antwoord
In een ingezonden brief gaf J van Dixhoorn hier commentaar op, die onlangs werd gepubliceerd (NTvG, 2007, 151-12, blz 722). Hij onderscheidt drie betekenissen waarin de term hyperventileren gebruikt wordt , die zelden goed worden onderscheiden: letterlijk = hypocapnie (laag koolzuurgehalte), hyperventilatieklachten, zoals gemeten met de Nijmeegse Vragenlijst, en een gespannen of dysfunctioneel ademgedrag. Geen van deze drie is verdwenen! Het enige dat verdwenen is is de gedachte dat klachten lineair samenhangen met de fysiologie (=hypocapnie). Dezelfde Amsterdamse psychologen hadden echter wel degelijk een samenhang gevonden, maar niet tijdens spontane paniekaanvallen. Het ontbreken daarvan is goed verklaard door het werk van Leuvense psychologen, vanuit een klassiek psychologisch begrip ‘conditionering’. Dat een gespannen ademgedrag evengoed tot klachten leiden en voor de behandeling een goede start is, wordt wel vaak door onderzoekers genoemd maar is moeilijk om te meten.

Conclusie
Het ontbreken van een lineaire samenhang tussen klachten en afwijkingen is niets nieuws in de geneeskunde en geldt voor heel veel afwijkingen. Het maakt meestal plaats voor interesse in de complexe samenhangen.

Download het artikel >>

Publicatiedatum: 2 april 2007
Bron: Nederlands Tijdschrift voor de Geneeskunde, 2007, 151-1: 38 en 151-12: 722
Auteur: Dr J. van Dixhoorn